Vers gras, verse inzichten: minder methaan door slim weiden

Het onderzoek -de 2^e fase van een vierjarig project- werd uitgevoerd in 2022 en 2023, steeds in drie periodes per jaar (voorjaar, zomer, najaar). De proefopzet met beperkte weidegang en zomerstalvoedering weerspiegelt veelvoorkomende praktijksituaties. ‘Juist doordat deze aanpak realistisch is, kunnen we inzichten vertalen naar handelingsperspectieven voor melkveehouders,’ zegt Koning. Er werden telkens 15 koeien gevolgd onder drie verschillende voersystemen:

• koeien grazen dag en nacht buiten.
• koeien grazen overdag (7.00-16.00 uur) en krijgen 's nachts graskuil in een verhouding van 50:50 vers gras/graskuil.
• koeien krijgen overdag (7.00-16.00 uur) vers gras binnen en krijgen 's nachts graskuil in een verhouding van 50:50 vers gras/graskuil.

Alle koeien kregen daarnaast 6 kilogram krachtvoer per dag. De methaanemissie werd gemeten met GreenFeed systemen; speciale krachtvoerstations die de methaan in de ademlucht van koeien meet elke keer als zij het systeem bezoeken.

Weer de laagste methaanuitstoot bij volledige weidegang

De resultaten zijn opvallend consistent, zegt Koning: ‘Net als in de eerste fase van het onderzoek, die we in 2020 en 2021 voor Integraal Aanpakken uitvoerden, vonden we opnieuw de laagste methaanemissie bij onbeperkte weidegang.’ Gemiddeld kwam de methaanuitstoot van het rantsoen uit op 15,7 g CH4/kg droge stof bij onbeperkte weidegang, 18,9 g CH4/kg droge stof bij beperkte weidegang en 21,1 g CH4/kg droge stof bij beperkte zomerstalvoedering.

Tot nu toe werd grasland zelden actief ingezet als middel om methaan te reduceren. Gras is de basis van de melkveehouderij, maar wordt nog lang niet optimaal benut om emissies te sturen.

Variatie tussen seizoenen en inzet graskuil

Opvallend is dat de methaanemissie van koeien die vers gras eten varieerde tussen seizoenen. ‘Vooral in het voorjaar zagen we een duidelijke verlaging bij volledige weidegang,’ aldus Koning. Het effect van vers gras bleek mede afhankelijk van de graskuil die daarnaast werd gevoerd. In 2023 werd in de stal kuilgras met een laag eiwitgehalte gebruikt; in 2022 was dat kuil met een laag NDF-gehalte. ‘Wat je ziet is dat het bijvoeren met graskuil de methaanuitstoot verhoogt. Waarschijnlijk speelt de kwaliteit van dat kuilgras en het aandeel in het rantsoen een rol.’

Melkafgifte en voersystemen: kleine verschillen

Behalve naar de methaanuitstoot keken Koning en haar collega’s ook naar het effect van volledige weidegang, beperkte weidegang en zomerstalvoedering op de meetmelkproductie per koe per dag. Daaruit blijkt dat deze gemiddeld zo’n 1 (bij beperkte weidegang) tot 2 (bij volledige weidegang) kilogram meetmelk per dag lager was. De voeropname was iets lager bij volledige weidegang. In beide jaren zijn in de pensmetingen geen grote verschillen gevonden tussen de groepen, bijvoorbeeld in pens-pH of vluchtige vetzuren. ‘Dat komt deels door de opzet met een beperkt aantal pensgefistuleerde koeien,’ zegt Koning. ‘Daardoor blijft het lastig om de biologische mechanismen achter methaanverschillen volledig te duiden. Maar het effect van graskwaliteit en penswerking moeten we niet onderschatten.’

Implicaties voor emissiefactoren

Wat betekent dit voor de rekenmodellen die methaanuitstoot voorspellen? Koning: ‘De emissie van vers gras die wij meten ligt structureel lager dan de standaardwaarde in nationale modellen. Dat betekent dat we moeten differentiëren op basis van graskwaliteit en aandeel kuilgras in het rantsoen. Maar hoe die relatie precies in elkaar zit, weten we nog niet.’ De gemiddelde emissiefactoren (EF) voor vers gras in de Kringloopwijzer per 2025 zijn verlaagd, zoals toegelicht in de vorige nieuwsbrief van Integraal Aanpakken.

Vervolgonderzoek naar kruidenrijk gras

De volgende stap? Een vervolgonderzoek met het Vlaamse ILVO, waarbij gekeken wordt naar het effect van kruidenrijk grasland op de methaanuitstoot. Denk aan gras met meer klaver of smalle weegbree. Daarnaast worden er in vitro-studies gedaan naar hoe suikers en vers gras precies worden afgebroken in de pens van de koe. Het volledige rapport over de studie naar methaanemissie in relatie tot vers gras kwaliteit is hieronder te zien.