Excursiedag Integraal Aanpakken: 'Kies wat bij bedrijf past en resultaat oplevert'

Op donderdag 27 maart vond in het kader van het landelijk programma Integraal Aanpakken een excursiedag plaats in Limburg. In dit programma gaan onderzoekers, veehouders, de sector en de overheid samen aan de slag in de sector. Het doel is om gezamenlijk tot praktische maatregelen te komen die de emissies van methaan en ammoniak op het boerenerf verlagen.

Innovatie op het erf

De dag bestond uit twee delen: een bedrijfsbezoek en een interactief middagprogramma met presentaties en een panelgesprek. De dag was een initiatief van de LLTB in samenwerking met het programma Integraal Aanpakken. Diverse gasten belichtten het thema vanuit de hele keten.

Zo'n dertig deelnemers begonnen de dag met een bezoek aan Boerderij De Boterpot, het bedrijf van Johan en Willem Loonen in Merselo. Ze hebben vijfhonderd melkkoeien en bijbehorend jongvee en grasland. De focus van hun melkveeactiviteiten ligt op innovatie. Zo hebben de ondernemers een monomestvergister voor de productie van groen gas, zonnepanelen, een grote accu en een koudebuffertank om melk te koelen. De warmte die bij het koelproces vrijkomt, gebruiken ze om de monomestvergister te verwarmen. De broers wonnen begin dit jaar de publieksprijs bij Venrayse Ondernemersprijzen.

De diepte in

Vanuit Merselo vertrok de groep richting Horst voor het middagprogramma. Dit bestond uit drie presentaties, een interactief panelgesprek en ruimte om na te praten met een hapje en een drankje.

Allereerst kregen de deelnemers een stelling voorgelegd die zij een cijfer konden geven. Deze luidde: ‘Er zijn voor mij als ondernemer in de agrarische sector voldoende opties om binnen de gestelde klimaatdoelen mijn bedrijfsvoering volhoudbaar en toekomstbestendig te maken.’ De meesten gaven een zeven of een acht.

Chris van Naarden, coördinator programma Duurzame Veehouderij van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) beet het spits af. Hij ging in op het onderzoek en beleid naar methaanreductie in de veehouderij vanuit het ministerie. Van Naarden haalde daarbij het in 2019 gesloten klimaatakkoord, de huidige doelstelling voor de veehouderij en mestaanwending rest-emissie en de Contourenbrief bedrijfsspecifieke emissienormen stikstof en broeikasgassen van 14 februari aan.

Ook stond Van Naarden stil bij de visie van het ministerie van LVVN op onderzoek en innovatie op het thema. Zo is 9 miljoen euro tot 2030 toegezegd exclusief voor methaan, het programma Integraal Aanpakken, fundamenteel onderzoek op alle sporen en goede focus op dier- en voerspoor bij melkvee.

Ervaringen uit de praktijk

Om dicht op de praktijk te zitten, heeft het ministerie van LVVN het project Netwerk Praktijkbedrijven geïmplementeerd. Doel van dit project is de ammoniak- en methaanemissies in de melkveehouderij te reduceren, omdat er een reductiedoel van 30 procent ligt voor 2030.

Een van de deelnemers aan het Netwerk Praktijkbedrijven, melkveehouder Jack Nicolaes uit het Zuid-Limburgse Klimmen, was aanwezig om dit toe te lichten. 'Dat is een lastige doelstelling. Ik heb in een paar jaar tijd 15 procent minder ammoniakuitstoot weten te krijgen, maar 30 procent is veel. Het zakken in methaanemissies is nog veel lastiger', vindt hij.

De melkveehouder heeft al diverse maatregelen toegepast op zijn bedrijf. Zo heeft hij vooral zijn voerbeleid veranderd, doet hij aan Nieuw Nederlands Weiden en is hij anders gaan maaien, namelijk elke vier weken. 'De kwaliteit is enorm vooruitgegaan, de melkproductie is gestegen en de emissies zijn gedaald, maar je moet wel vooruit kunnen en durven kijken', zegt Nicolaes.

Daarbij is volgens de melkveehouder niet alles mogelijk en moet je scherp blijven aansturen. 'Maar niet te scherp en kijk waar je optimum ligt. Soms stoot je je hoofd, maar dat is minder pijnlijk dan blijven doen wat je al deed. Het moet binnen je bedrijfsvoering passen en resultaat opleveren.' De aanwezigen in de zaal herkenden dit.

Melk in de markt

Maar wat is een melkveehouder zonder een partij die de melk afneemt? Om de markt bij deze dag te betrekken, was Edith van Munster uitgenodigd. Zij werkt bij Vreugdenhil, producent van zuivelingrediënten voor de wereldwijde voedingsmiddelenindustrie. Het bedrijf zet sterk in op verduurzaming binnen de sector.

Van Munster is programmamana-ger van Tomorrow's Dairy. Dit programma heeft als hoofddoel om ten opzichte van 2018 in 2023 50 procent minder CO2-equivalenten bij melkveehouders te hebben. Daarnaast zet Tomorrow's Dairy in op een collectieve aanpak om de sector te optimaliseren, innovatie, goede kwaliteit van bodem, water en biodiversiteit en een toekomstbestendige melkveehouderij.

Vragen, reacties en emoties

Samen met deze drie gastsprekers en de deelnemers werd een interactief panelgesprek gevoerd. Daarin gingen ze onder andere in op de verschillende inzichten over de haalbaarheid van de klimaatdoelen, ontwikkelingen delen over het reduceren van emissies en toekomstperspectief. Deze ontwerpen riepen veel vragen, reacties en emoties vanuit de groep op.

Ook werd uitgebreid stilgestaan bij het belonen van melkveehouders. Vreugdenhil werkt namelijk met een beloningssysteem. Hoe hoger je punten op de ladder scoort, hoe meer premie je daarover krijgt. Volgens de aanwezigen werkt dat absoluut.

Van Naarden merkt wel op dat de gereedschapskist waaruit kan worden geput steeds groter wordt en dat niet alles op een bedrijf kan werken. Het gaat om genoeg opties hebben, maar de juiste keuzes maken, benadrukt hij.

Een kritische noot van Nicolaes: 'Jammer dat het koolstofverhaal niet wordt meegenomen in de aanpak. Als je dat op de goede wijze beloont, dan vindt er een kentering plaats in de melkveehouderij. Doe het wel snel, want ieder bedrijf dat stopt, haalt grasland weg.'

De next step

De gastsprekers kregen de vraag wat een volgende stap is, hoe zij naar de toekomst voor de melkveesector kijken en wat ze de groep mee willen geven. Chris van Naarden van het ministerie van LVVN: ‘Ontwikkel zoveel mogelijk werkende maatregelen en laat de kracht van ondernemers toenemen door meer nadruk te leggen op methaan en de doelstelling hierop.’ Edith van Munster van Vreugdenhil voegde toe dat ‘doorontwikkelen mogelijk is door een collectieve aanpak. Het samen doen in de markt, met de gehele keten’. Melkveehouder Jack Nicolaes uit Klimmen: ‘Ik kijk positief naar de toekomst. We maken het mooiste product voor de hele wereld. We hebben veel jonge, goed opgeleide agrariërs rondom ons heen. Zij kunnen echt zo kort mogelijk tot de gestelde doelen komen.’

Tot slot werd de eerder gestelde stelling nogmaals voorgelegd, waarop de meningen wat verdeeld waren of ze nu positiever of negatief naar de toekomst zijn gaan kijken. Evengoed kijken de LLTB, Integraal Aanpakken, de gastsprekers en de deelnemers terug op een boeiende dag.