Methaanoxidatie met bodemfilter ‘Simpel, goedkoop én het werkt’

Aan het woord is Herman Menkhorst van het gelijknamige melkveebedrijf (90 melkkoeien) in het Gelderse Laren. Toen Herman in 2018 de vraag kreeg of hij wilde meewerken aan een onderzoek naar de uitstoot van methaan, had hij eerst zo zijn bedenkingen. ‘Bij het zoeken naar oplossingen om methaanemissie tegen te gaan, neigt de overheid wel heel sterk naar technische oplossingen,’ zo licht hij toe. ‘Oplossingen die bij wijze van spreken met een druk op de knop te monitoren zijn, maar die vaak veel geld kosten. Luchtwassers bijvoorbeeld, waar in de praktijk de nodige haken en ogen aanzitten.’

Toen hij meer informatie kreeg over de onderzoeksopzet, was Herman om. ‘Dit systeem is echt heel laagdrempelig. Simpel én goedkoop. Met 600 euro materiaalkosten kom je een heel eind. En het mooiste is: de eerste resultaten wijzen uit dat de methaanuitstoot met meer dan 90% wordt teruggebracht en ammoniak zelfs bijna volledig.’

Ondergrondse biofiltratie

Met ‘dit systeem’ doelt Herman op de ondergrondse biofiltratie, waarbij methaan oxiderende bacteriën in de bodem ervoor zorgen dat methaan wordt omgezet in CO2 en water. Om de werking hiervan in de praktijk te onderzoeken, is bij Herman in het najaar van 2019 een eenvoudig systeem aangelegd. Door een tuinslang aan de ene kant aan te sluiten op de ontluchtingspijpjes van de externe mestopslag (mestzak), en aan de andere kant op drainageslangen, wordt het biogas ondergronds uitgestoten, waarna de bacteriën hun werk doen. Ze eten de methaan op, en ademen CO2 uit. En die CO2 dan? Herman: ‘Methaan is een factor 28 schadelijker voor de opwarming van de aarde dan CO2. Dáár zit de winst. En een mooie bijkomstigheid: na filtratie is óók de geuremissie veel minder.’ Daarnaast gaat het hier om kortcyclische CO2, die al niet bijdraagt aan extra opwarming van de aarde.

Omgevingsdienst

Overigens ging de aanleg van het bodemfilter niet helemaal zonder slag of stoot, vertelt Herman: ‘De Omgevingsdienst deed een jaar over het verlenen van een vergunning. Vermoedelijk omdat het om een nieuwe techniek gaat, waarbij gas in het spel is. De betrokken onderzoekers van Wageningen University & Research moesten eerst aantonen dat van explosiegevaar en bodemvervuiling geen sprake was.’

De belangrijkste boodschap is echter dat het systeem goed blijkt te werken. Onderzoekers van de WUR verrichten een paar keer per jaar metingen, die aantonen dat de emissies voor het grootste deel worden gereduceerd. Herman: ‘Ik heb over het biofilterbed een grasmengsel met wildbloemen gezaaid. Die bloemen staan er geweldig bij, en er kruipen mollen op. Voor mij voldoende bewijs dat op die plek het bodemleven intact blijft.’ 

Biofiltratie: onder- óf bovengronds

Biofiltratie kan zowel onder- als bovengronds. Bij de ondergrondse variant (bodemfilter) gaat het om een low-tech oplossing, waarbij het biogas door de in de mestopslag van nature geproduceerde overdruk door een bodempakket wordt geleid, via geperforeerde buizen die in de bodem zijn geplaatst. Bij een bovengronds biofilter wordt meestal een ventilator gebruikt om de lucht door het filterpakket te blazen. Een bovengronds biofilter is in de regel duurder, maar kan ingezet worden op plaatsen waar de bodem minder geschikt is voor biofiltratie. Bij zware (klei) gronden of hoge grondwaterstanden, werkt het ondergronds biofilter namelijk niet goed. Beide technieken volgen het principe van methaanoxidatie, waar ook nog een thermische variant van is: het affakkelen van biogas.

(Bron foto: Integraal Aanpakken)